Câu chuyện của tôi không có gì đặc biệt.

Chỉ là vào những năm đi lao động tại nông thôn, tôi đã đem lòng yêu một người.

Em ấy tên là Tiểu Đào, giống như tôi, cũng là một chàng trai.

Lần đầu tiên gặp Tiểu Đào là vào mùa hè.

Em ấy chạy nhảy trên những thảm rừng của dãy Đại Hưng An, dãy núi Thái Hành và Tuyết Phong Sơn đứng sừng sững sau lưng, trên bầu trời là những đàn nhạn tự do bay lượn. Khi em cười, đôi mắt nheo lại thành một đường cong, vượt qua nụ cười ấy dường như tôi thấy được đồng cỏ Hulunbuir rộng lớn ở phía sau dãy núi.

Em nói với tôi: "Thầy Phương, em đã bảo rồi mà, ở đây chắc chắn đẹp hơn trên thành phố của thầy!"

Tôi không trả lời, dường như đã đánh mất cả ngôn từ.

Phải, rất đẹp.

Em ấy thật đẹp.

Tôi không nói gì, nụ cười của Tiểu Đào cũng nhạt dần.

Em bước lại gần tôi, đôi mắt ánh vẻ lo lắng hỏi: "Thầy Phương, sao thầy không nói gì? Thầy không thích nơi này à?"

Tôi không phải là thầy giáo, chỉ là mọi người ở đây xem tôi như một trí thức nên thích gọi như vậy. Nếu là người khác gọi tôi như thế, tôi nhất định sẽ sửa lại. Nhưng với Tiểu Đào thì không.

Kính cận của tôi dường như chẳng còn tác dụng. Em đứng rất gần, nhưng tôi vẫn cảm thấy không nhìn rõ được gương mặt em. Tôi chỉ muốn nhìn thêm nữa.

Hơi thở của Tiểu Đào nhẹ bẫng, em lại hỏi: "Thầy vẫn nhớ nhà đúng không?"

Gió hè sống động trên dãy Đại Hưng An thổi tung mái tóc em, làm đôi mắt em mờ đi. Em trông lo lắng đến mức quên cả việc đưa tay vén tóc lên.

Tôi rất muốn giơ tay giúp em vuốt tóc, nhưng dáng vẻ của em lúc này thật đẹp. Thế là sự ích kỷ đã níu lấy tay tôi.

"Thầy Phương, nếu thầy nhớ nhà thì đến tìm em chơi nhé." Tiểu Đào nói, "Em sẽ làm người thân của thầy."

Tôi đáp: "Em có gia đình của mình mà."

"Thế thầy thì sao?" Em sốt ruột nói, "Nhưng... nhưng em không muốn thấy thầy cô đơn."

Khi ấy tôi vừa mới đến ngôi làng này, không biết bao giờ mới có thể quay về thành phố. Có lẽ cả đời cũng không trở về được.

Dãy núi Đại Hưng An trùng điệp trở thành một cái lồng giam. Tôi không thể nhìn thấy biển cả mà ngày trước mình từng ao ước khi đọc sách.

Nhưng biển cả bỗng xuất hiện, bắt đầu từ giọt nước mắt đầu tiên của Tiểu Đào vào mùa hè năm 1975.

Giọt nước mắt ấy rơi xuống đất, cũng nhẹ nhàng rơi vào lòng tôi. Từ khoảnh khắc đó, tôi đã kết dính với mảnh đất này, sinh ra một đại dương – nơi mà thời trẻ tôi từng ao ước.

Em ấy bắt đầu khóc khi nói câu này: "Thầy Phương, em không muốn thấy thầy buồn..."

"Đừng khóc, Tiểu Đào à, đừng khóc nữa." Tôi nhẹ nhàng an ủi, "Tôi không buồn."

"Nhưng thầy chẳng bao giờ cười cả. Từ ngày thầy đến đây, em chưa từng thấy thầy cười."

"Có lẽ là vì tôi không thích cười."

"Thầy nói dối! Không ai là không thích cười cả!"

Câu nói đó lại khiến tôi bật cười. "Không ai không thích cười, vậy tại sao em lại khóc?"

Tôi cười, Tiểu Đào cũng cười theo. Nước mắt và nụ cười của em hòa quyện vào nhau khiến tôi mê đắm, tâm hồn lạc lối.

Tôi nghĩ, nếu cả đời ở lại Đại Hưng An Lĩnh có lẽ cũng không tệ.

Những ngày sau đó trôi qua bình dị nhưng cũng đầy tẻ nhạt. Tôi không giỏi làm nông, càng không giỏi chăn nuôi. May mắn thay, có Tiểu Đào giúp tôi.

Thực ra nhiều người dân trong làng cũng sẵn lòng giúp tôi, nơi này con người thuần hậu và thân thiện biết bao. Nhưng tôi từ chối họ, nói rằng không muốn làm phiền. Rồi quay sang làm phiền Tiểu Đào.

Đổi lại, tôi kể cho em nghe những câu chuyện về thành phố.

"Trong thành phố có những tòa nhà cao sáu tầng, có đường nhựa rộng rãi và vô số que kem ăn mãi không hết." Tôi dụ dỗ: "Tiểu Đào, em có muốn theo tôi về thành phố không?"

Tiểu Đào nằm úp trên chiếc chiếu mát của tôi, nghiêng đầu nhìn tôi hỏi: "Nhưng còn rừng cây mà nhà em phải chăm sóc thì sao? Các em của em còn nhỏ, không thể tự chăm được mấy cái cây đó đâu."

Tôi quên mất điều đó.

Tiểu Đào trong mắt tôi là Tiểu Đào, nhưng với người khác em là con trưởng, là anh cả, là người mang trên vai gánh nặng của những trách nhiệm như một định mệnh không thể chối từ.

Nhưng con người một khi đã yêu thì thường tham lam vô độ. Tôi vẫn không từ bỏ: "Tiểu Đào, em không muốn đi ra ngoài nhìn ngắm thế giới sao? Trong thành phố còn có biển nữa."

"Biển thật sự lớn như vậy à? Có lớn hơn Đại Hưng An Lĩnh không?"

"Phải, còn lớn hơn cả Đại Hưng An Lĩnh."

"Thầy Phương, vậy em muốn đi xem!" Em cười rạng rỡ đến mức đôi mắt nheo lại thành một đường cong, trên gương mặt là khát vọng thuần khiết nhất. "Em chỉ đi xem một chút rồi về."

Nụ cười ấy đẹp đến thế, nhưng lời nói lại tàn nhẫn làm sao.

Em ấy muốn quay về. Tôi hiểu rồi. Tôi từ bỏ hy vọng.

Rồi xuân hạ thu đông tiếp nối nhau trên Đại Hưng An Lĩnh, thời gian lặng lẽ trôi qua nhiều năm. Tôi không còn cố dụ dỗ Tiểu Đào đi thành phố ngắm biển nữa. Tôi để em làm một chú nhạn tự do bay lượn trên rừng cây, đôi lúc hứng lấy nước mắt của em, lặng lẽ cất chúng vào đại dương trong lòng tôi – nơi đã hình thành từ mùa hè năm 1975 ấy.

Tôi vẫn hy vọng em cười.

Thế nhưng sau này em lại ít cười hơn.

Từ ngày tôi đặt chân đến đây đã có rất nhiều người mai mối, bảo rằng tôi nếu phải sống cả đời ở đây chi bằng sớm lập gia đình, nếu không sẽ cô đơn. Tôi đều từ chối, bởi tôi không thích con gái.

Nhưng còn Tiểu Đào? Em ấy cũng trưởng thành, cha mẹ bắt đầu thúc ép em lập gia đình.

Tôi nghe thấy Tiểu Đào, người vốn luôn hiếu thảo, cãi nhau với cha mẹ.

Một lần, em khóc chạy từ nhà đến chỗ tôi, lại nằm úp trên chiếu của tôi.

Em than thở với tôi: "Em đâu thích những cô gái đó, sao em có thể cưới họ được? Như vậy chẳng phải không có trách nhiệm với họ sao? Vậy mà cha mẹ em lại bảo không nhất thiết phải thích thì mới cưới, cứ cưới trước rồi sau này sẽ thích thôi."

"Sao em thấy điều đó không đúng chút nào." Tiểu Đào buồn bã nói, "Thầy Phương, thầy đọc sách nhiều, thầy nói xem điều đó có đúng không?"

Tôi lặng lẽ hứng lấy những giọt nước mắt của em, giấu chúng vào đại dương trong lòng mình, im lặng rất lâu.

Tôi im lặng vì sợ rằng câu trả lời của mình sẽ ẩn chứa sự ích kỷ.

Thấy tôi không trả lời, em vùi đầu vào cánh tay mình.

"Chẳng lẽ ngay cả thầy cũng nghĩ như vậy..."

Tôi vội ngồi xuống bên cạnh nhẹ nhàng vỗ lưng em, dịu dàng nói: "Tiểu Đào, mỗi người có suy nghĩ khác nhau. Nếu em hỏi tôi, tôi cũng cảm thấy điều đó không đúng. Nhưng cha mẹ em thì—"

"Đúng vậy đúng vậy!" Em ấy ngồi dậy từ trên chiếu, cắt ngang lời tôi, "Chính là không đúng, không có yêu thương sao có thể sống cùng nhau suốt đời? Nhưng... thầy Phương, em chưa bao giờ thích ai cả, em không hiểu thế nào là thích. Thầy đã từng thích ai chưa?"

Nước mắt vẫn đọng trên mi của em như những giọt sương sáng sớm đọng trên cỏ núi khiến người ta muốn vươn tay lau đi. Nhưng tôi chỉ có thể kiềm chế, Tiểu Đào thật tàn nhẫn.

Câu hỏi của em cũng thật tàn nhẫn. "Thầy đã từng thích ai chưa?" Tôi không biết phải trả lời thế nào, vì câu trả lời đã ở ngay trước mắt tôi.

Tôi đành lờ đi câu hỏi cuối cùng, nói: "Thích là muốn người đó hạnh phúc, muốn người đó vui vẻ."

Tiểu Đào nghiêng đầu, không biết đang nghĩ gì.

Em ấy dường như đã hiểu ra, chậm rãi nói: "Vậy thì em cũng muốn thầy hạnh phúc vui vẻ, từ ngày thầy đến đây em đã luôn muốn như vậy."

Em ấy như bừng tỉnh, đột nhiên vui mừng nói với tôi: "Thầy Phương, vậy em thích thầy rồi!"

Trời ơi, em ấy có biết mình đang nói gì không?

Em ấy không biết.

Em ấy không biết rằng từ giờ trở đi, tôi không muốn nhìn biển nữa.

Tôi không muốn nhìn biển, nhưng vẫn có những người muốn Tiểu Đào kết hôn.

Tiểu Đào vẫn không tìm được người mình thích, vẫn không muốn kết hôn. Mọi người trong làng đều nói Tiểu Đào hiếu thảo nhất lại trở thành đứa con nghịch ngợm nhất, gia đình em mỗi ngày đều ầm ĩ, chẳng có chút yên bình nào.

Cha mẹ Tiểu Đào thậm chí đã đến tìm tôi, nói: "Thầy Phương, con trai chúng tôi không nghe lời ai cả, nó nghĩ thầy học cao, nghe thầy nói cái gì cũng là đúng. Thầy à, xin thầy giúp chúng tôi khuyên bảo nó!"

"Thích là muốn người đó vui vẻ, muốn người đó hạnh phúc." Đây là những lời tôi đã nói.

Nhưng bây giờ Tiểu Đào chẳng vui chút nào, gia đình em ấy cũng chẳng hạnh phúc.

Việc tôi đứng ra, đối với bản thân mà nói là tàn nhẫn; nhưng nếu đứng ngoài cuộc lại là sự tàn nhẫn đối với toàn bộ gia đình Tiểu Đào.

Tôi nghĩ, mùa hè năm 1975 đã đến lúc phải kết thúc rồi.

Trước khi tìm Tiểu Đào, tôi một mình lên núi Đại Hưng An Lĩnh – đó là nơi Tiểu Đào đã dẫn tôi đến khi tôi mới đến đây.

Khi đó là mùa hè, bây giờ là mùa đông.

Tuyết đã rơi, sự xanh mướt trên đỉnh núi cùng với nụ cười tươi sáng của Tiểu Đào lúc đó không còn nữa. Tất cả đều bị lớp tuyết trắng bao phủ chôn vùi đi.

Năm 1978, chính sách đưa trí thức về thành phố bắt đầu triển khai, quy định rằng con một có thể về thành phố, những gia đình có nhiều con có thể đưa một người về thành phố. Nhà tôi có hai đứa con, tôi không nỡ để em gái ở lại chịu khổ ở làng, cũng không nỡ rời xa Tiểu Đào, vì vậy năm ngoái tôi đã cho em gái về thành phố.

Bây giờ tôi muốn về thành phố, cách trực tiếp nhất là nghỉ bệnh.

Tôi nghe nói có một số trí thức ở làng bên sẵn sàng làm tổn hại cơ thể để được nghỉ bệnh. Ví dụ, họ dùng que diêm cạo ra ăn đến viêm dạ dày; ban ngày làm việc nặng, đêm không ngủ, mệt đến nỗi tiểu ra máu.

Có lẽ đứng một đêm trong mùa đông trên núi cũng là một cách.

Cách này rất hiệu quả, hôm sau khi tôi xuống núi, cả người nóng ran, chắc chắn là bị sốt cao, mắt không thể nhìn rõ.

Tôi đi đến trước cửa nhà, mơ màng nhìn thấy Tiểu Đào đứng đó.

Em ấy vừa thấy tôi liền chạy tới hỏi tôi đã đi đâu, nói tối qua tìm tôi cả đêm mà không thấy tôi ở nhà.

Em có thể cảm nhận tôi không ổn, liền đưa tay lên trán tôi và hét lên: "Thầy Phương, trán thầy nóng quá!"

Mùa đông dưới hai mươi độ có thể giết người, tôi ốm nặng hơn tưởng tượng nhiều. Tôi vịn vào tường bước vào nhà, rồi mệt mỏi nằm lên giường, vươn tay ra với em ấy.

Em ấy ngay lập tức bước lại nắm lấy tay tôi, dường như lại khóc: "Thầy Phương, thầy làm sao vậy..."

Đây là lần đầu tiên tôi nắm tay em.

Bàn tay em chai sạn vì năm tháng lao động vất vả, lướt qua tay tôi, chạm vào trái tim tôi, như những viên đá rơi xuống đại dương trong lòng tôi từng chút một, sắp làm đầy cả đại dương ấy.

"Tôi phải về nhà rồi." Tôi nói với em.

"Về nhà? Nhưng nhà thầy chẳng phải ở đây sao?" Tiểu Đào ngạc nhiên, đột nhiên siết chặt tay tôi, "Thầy muốn về thành phố à?"

Tôi nói: "Tiểu Đào, tôi phải về Hắc Long Giang rồi."

Em ấy khóc vội, "Hắc Long Giang ở đâu vậy? Làm sao để đi? Vậy... vậy em sẽ không tìm thấy thầy nữa phải không?"

Cảm sốt cũng có lợi, khi tôi mơ màng, việc nói dối không đau đớn lắm. Tôi nói: "Tiểu Đào, tôi phải về Hắc Long Giang để kết hôn."

"Kết hôn?" Tiểu Đào sững sờ, "Thầy Phương, thầy đã tìm được người thầy thích rồi sao?"

"Chưa, nhưng người ta vẫn phải kết hôn mà phải không? Tiểu Đào, nghe lời tôi nhé?"

Tiểu Đào không nói gì, chỉ ngây ngốc nhìn tôi.

Tôi muốn rút tay mình khỏi tay em ấy, nhưng em nắm quá chặt, tôi không thể rút ra được.

Tôi đành nói: "Tiểu Đào, tôi thấy không ổn, có thể đưa tôi đến trạm xá được không?"

Lúc ấy em mới như tỉnh lại, chạy ra ngoài lấy xe ba bánh cố gắng đưa tôi lên xe, lại phủ lên tôi rất nhiều chăn, kéo tôi đi mấy chục dặm trong gió tuyết mới đến được trạm xá thị trấn.

Tôi đã học qua một ít sách vở, không dám nói mình là người có học, nhưng những thứ mà người có học cần phải chú ý, tôi không bao giờ làm những chuyện xấu hổ, càng không nghĩ đến việc ăn vạ lăn lộn.

Nhưng để được nghỉ bệnh, tôi đã làm ầm ĩ, tôi nói bệnh của tôi là do công việc gây ra, các người phải để tôi về nhà, nếu không tôi sẽ làm ầm lên.

Vì vậy, tôi đã về nhà.

Trước khi lên tàu về Hắc Long Giang, tôi nói với Tiểu Đào: "Tiểu Đào, hứa với tôi, em phải vui vẻ và hạnh phúc."

Em ấy một mình đến tiễn tôi, lại khóc, siết chặt cánh tay không muốn để tôi đi.

Em hỏi: "Thầy Phương, nhưng sau này em không còn thấy thầy nữa, em làm sao vui vẻ và hạnh phúc được?"

Tôi nhìn đôi mắt đầy nước mắt của em, quyết định sẽ tiếp tục ước mơ nhìn thấy biển, tôi sẽ nhớ đến em, người đã vì tôi mà rơi nước mắt.

Tôi mỉm cười nhẹ nhàng nói với em: "Ngốc lắm, tôi sẽ về thành phố để kết hôn mà. Sau khi tôi đi, em cùng cô gái mà em thích kết hôn, xây dựng một gia đình hạnh phúc, thế là tốt rồi."

"Nhưng—"

"Tốt rồi, tôi phải lên tàu rồi." Tôi ngắt lời em ấy, cầm vali và quay người lên tàu, "Tiểu Đào, tạm biệt."

Mùa đông, từ Đại Hưng An Lĩnh đi về phía nam đến Hắc Long Giang, mọi thứ đều trắng xóa.

Tuyết từ dãy núi Đại Hưng An Lĩnh trải dài đến đồng bằng rộng lớn của Đông Bắc, khiến người ta dễ lầm tưởng rằng hai nơi chỉ cách nhau một khoảng cách rất gần. Nhưng mà quá xa, quá xa.

Mùa hè năm 1975 ở Đại Hưng An Lĩnh, dù có đi thế nào cũng không thể quay lại được nữa.