Chương 73. Ải Động Bản
Ải Khả Ly đã thất thủ, nhưng quân Nguyên cũng phải chịu tổn thất khá lớn với bốn nghìn bộ binh, năm trăm kỵ binh và một số chiến cụ công thành trong năm ngày mới hạ được được. Lúc này Lý Hằng một viên tướng người Tây Hạ được lệnh của Thoát Hoan khuyên Đỗ Vỹ đầu hàng. Khi quân lính áp giải hai người vào trướng Lý Hằng liền nói.
-Vương Gia ái tài của các ngươi nên không muốn g·iết. Nếu hai ngươi chịu quy thuận sẽ được phong làm vạn hộ hầu chỉ huy một vạn quân, nếu có nhiều công lao có thể được phong cho đất làm vương.
Đỗ Vỹ quát.
-Ta là người Đại Việt c·hết làm ma Đại Việt không theo quân Nguyên đâu. Ta b·ị b·ắt xác định sẽ chỉ có c·hết mà thôi. Muốn chém muốn g·iết cứ tùy ý.
Sau một ngày không thuyết phục được hai anh em nhà họ Đỗ, Lý Hằng đến gặp Thoát Hoan. Lúc này Thoát Hoan và các tướng đang ở ngoài lều chỉ huy xem hỏa pháo quân Nguyên mới tìm được trong chiến lũy đổ nát. Thoát Hoan nói.
- Hỏa pháo Đại Việt nhỏ hơn hỏa pháo của chúng ta nhưng bắn xa hơn đúng là lợi hại. Lúc trước Sài Thung có nhắc nhưng ta không tin. Cho người mang hỏa pháo về Kinh đô để các công tượng nghiên cứu.
Lập tức quan tham mưu cử người đi mang hỏa pháo về nước. Sau khi nghe Lý Hằng thuật lại lời của Đỗ Vĩ, Thoát Hoan thở dài.
-Nếu đã như vậy thì đóng cũi nhốt hắn lại, sau này bắt được vua tôi nhà Trần thì giải về kinh đô. Ngày mai cho quân tiến lên.

Lúc này ở Ải Động Bản tướng Trần Sâm nhận được tin báo từ ải Khả Ly nên vội cử các tướng sỹ đến họp bàn. Trần Sâm nói Ải Kha Ly có ba nghìn quân và ba khẩu hỏa pháo cầm chân địch được bốn ngày, nhưng bên địch có Máy bắn đá xa đến ba nghìn bước nên cũng thất thủ. Ải chúng ta nhỏ hơn chỉ có hơn một nghìn quân và hai khẩu hỏa pháo chắc không thể thủ lâu được, mọi người xem có cách gì cầm chân địch được không. Mọi người đều trầm ngâm suy nghĩ một lúc sau viên phó tướng trấn ải nói.
-Theo tại hạ chúng ta không lên giữ ải mà lui lại phía sau để phục kích chặn địch. Phía sau chúng ta hai dặm có con đường hẹp hai bên vách núi dựng đứng nếu chúng ta chôn thuốc nổ chờ địch đi qua đánh sập thì sẽ chặn được địch và cầm cự lâu dài.
Một viên tướng khác nói
-Việc của chúng ta là giữ ải, giờ lại bỏ ải để địch đi qua thì sau này triều đình truy cứu sẽ bị tội rất nặng.
-
Sau một hồi bàn cãi Trần Sâm quyết định giao cho viên phó tướng mang thuốc nổ đi chôn ở hẻm núi và bố trí quân ở đó. Còn mình sẽ cầm một toán quân nhỏ để dụ địch.
Ngày hôm sau quân Nguyên tiến đến ải, rút kinh nghiệm lần trước để tránh tổn thất quân Nguyên dùng máy bắn đá ném vào ải. Sau một ngày ải bị phá quân bộ binh tràn lên. Lúc này Trần Sâm cũng cho dựng chiến lũy cách ải một hai trăm bước. Hai bên giao chiến được vài hiệp thì Trần Sâm bỏ chiến lũy rút quân. Thoát Hoan cho kỵ binh đuổi theo. Khi thấy Trần Sâm rút quân qua con đường hẹp một viên tiểu tướng nói với tướng chỉ huy đội tiên phong
-Tướng quân cẩn thận có phục binh.
Viên tướng đó gạt đi

-Phía trước là vách đá dựng đứng quân địch có chỗ nào để ẩn nấp mà sợ, nhanh đuổi theo sắp bắt được địch rồi.
Khi đi qua vách đá hẹp thì “ầm “ một t·iếng n·ổ lớn, đất đá sụp xuống chôn sống mấy trăm kỵ binh địch. Đất đá ngổn ngang chắn hết đường đi, khi Thoát Hoan chạy đến nơi y hạ lệnh cho dân phu dọn đường tiến lên. Lúc này quân Trần ở phía sau đống đất đá bắn tên, ném đá g·iết nhiều dân phu cản trở làm không thể tiến hành dọn dẹp được, Thoát Hoan liền cho bộ binh tiến lên.
Quân Trần dự địa thế hiểm trở dùng thần công bắn vào quân địch, khi đến gần thì dùng gỗ, đá hỏa hổ từ trên cao ném xuống làm quân Nguyên c·hết rất nhiều. Do đường hẹp nên khi có lệnh dùng máy bắn đá cũng chỉ có thể đặt được một cái. Thấy có máy bắn đá thì thần công liên tục di chuyển lên máy ném đá cũng không bắn trúng được. Chỉ vài ngày quân Nguyên tổn thất cả nghìn người xác c·hết đầy con đường.
Buồn bực Thoát Hoan hạ lệnh cho các toán trinh sát đi tìm đường vòng qua. Mấy ngày sau có trinh sát báo về bắt được mấy người thổ dân đang đi rừng, Thoát Hoan cho mời vào. Mấy người dân vào trướng thấy binh lính gươm đao sáng quắc thì có vẻ sợ sệt. Thấy vận Thoát Hoan nói.
-Ta đi bình định nước Nam, đi qua đây thì bị chặn đường. Nếu các ngươi chỉ đường cho ta thì sẽ được thưởng lớn. Còn nếu cố tình che dấu thì sẽ mất đầu.
Lúc này có tên lính cầm một mâm bạc tiến vào Thoát Hoan dụ dỗ.
-Nếu chỉ đúng đường mâm bạc này của các người.

Mắt nhìn thấy số bạc lớn một người thổ dân vội nói.
-Tôi có biết một đường nhỏ đi vòng qua núi này, hàng tháng thỉnh thoảng tôi vẫn qua lối đó để hái thuốc
Thoát Hoan mừng rỡ sai người đi theo người thổ dẫn đó để dò đường. Một ngày sau quân về báo có thể đi được lối đó, y liền sai người dẫn ba nghìn quân đi vòng qua núi để đánh úp.
Lúc này Trần Sâm đắc ý nói với các tướng.
-Chỉ một mưu nhỏ đã có thể chặn được địch cả tháng trời. Chúng ta tuy ít nhưng làm giặc núng thế, ta tin triều đình sẽ thưởng lớn cho chúng ta.
Hơn một tuần thấy bên địch không có động tĩnh nên quân Trần có phần nơi lỏng. Đêm đó đang ngủ đột nhiên có tiếng quân reo, lửa cháy bốn phía Trần Sâm vội tỉnh giấc có quân vào báo. “Quân Nguyên không biết từ đâu xuất hiện đánh vào trại quân ta “. Trần Sâm vội mặc giáp lên ngựa dẫn quân giao chiến. Cũng may tối đó viên phó tướng lại chỉ huy quân đi tuần tra, nên lúc trại bị t·ấn c·ông liền tổ chức phòng ngự. Viên phó tướng chỉ huy cùng năm mươi lính tuần tra liều c·hết chặn địch tiến vào quân doanh đồng thời hạ lệnh tập hợp quân lính và cử người đi lấy hỏa hổ, súng thần công để chặn địch.
Có người dẫn đầu nên sau một lúc hoảng loạn quân Đại Việt dần tụ tập lại, lúc này Trần Sâm cũng cưỡi ngựa vác đao tới. Một lúc sau lính mang hỏa hổ và pháo thần công tới lúc này được lệnh ném hỏa hổ vào quân địch ngăn quân địch tiến vào quân doanh phía trong, xe ngựa lắp nỏ liên châu cũng chạy tới bắn cản bước quân địch.
Quân Đại Việt càng đánh càng hăng, quân Nguyên không tiến lên được nhưng đột nhiên phía sau Trại có t·iếng n·ổ do kho thuốc súng bị đốt cháy do quân thám báo lẻn vào p·há h·oại. Cùng lúc quân địch từ cánh khác t·ấn c·ông phía sau, trại bị hai mặt giáp công bất ngờ thấy vậy viên phó tướng nói với Trần Sâm tướng quân thủ vững ở đây để tôi dẫn năm trăm ra phía sau chặn địch.
Viên phó tướng dẫn năm trăm quân ra phía sau chặn địch, lúc này gặp một viên tướng Nguyên múa đao xông đến. Hai bên đánh nhau được hai mươi hiệp viên phó tướng bị trúng tên địch bắn lén nên ngã ngựa viên tướng Nguyên lợi dụng cơ hội xông lên g·iết c·hết viên phó tướng. Lúc này quân địch lại đông hơn quân Đại Việt lại bị giáp công lên chỉ một lúc sau toàn quân bị diệt, Trần Sâm c·hết trong đám loạn quân.
Năm ngày sau con đường đã được dọn dẹp xong, khi nắm được tình hình bố phòng của quân Đại Việt Thoát Hoan cho họp các tướng để bàn việc tiến quân. Thoát Hoan ra lệnh.
-Ta chia quân làm hai đường đạo thứ nhất do Bột La Hợp Đáp Nhĩ chỉ huy dẫn năm vạn quân theo đường Khâu Ôn (nay là Ôn Châu, Lạng Sơn) t·ấn c·ông Ải Chi Lăng, đạo thứ hai do Sát Tháp Nhi Đài và Lý Bang Hiến chỉ huy dẫn năm vạn quân đi theo đường núi Cấp Lĩnh (tức là từ Lộc Bình đi Sơn Động ngày nay) t·ấn c·ông ải Nội Bàng. Đại quân đi sau mũi thứ hai của Sát Tháp Nhi Đài và Lý Bang Hiến để phá quân chủ lực của quân Đại Việt và đại bản doanh của Trần Quốc Tuấn. Ai phá ải trước sẽ được trọng thưởng nghìn lạng vàng phong lên một cấp.
Cánh quân do Bột La Hợp Đáp Nhĩ ồ ạt t·ấn c·ông thế như chẻ tre lần lượt hạ các ải Vĩnh Châu, Thiết Lược, tiến về phía Ải Chi Lăng. Quân Trần ở hướng này vừa đánh vừa lui để tiêu hao sinh lực địch rồi rút về ải Chi Lăng. Trấn thủ ở Ải Chi Lăng do tướng Phạm Ngũ Lão và Nguyễn Địa Lô chỉ huy cùng một vạn quân triều đình và năm ngàn thổ binh do các tù trưởng vùng Lạng Giang chỉ huy.